موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها سازمانی است در ایران که بر طبق قانون میتواند استاندارد رسمی فرآورده ها را تعیین و تدوین و اجرای آنها را با کسب موافقت شواریعالی استاندارد اجباری اعلام نماید. وظائف و هدفهای موسسه عبارتست از:

(تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی – انجام تحقیقات بمنظور تدوین استاندارد بالا بردن کیفیت کالاهای داخلی ، کمک به بهبود روشهای تولید و افزایش کارآیی صنایع در جهت خودکفائی کشور – ترویج استاندارندهای ملی – نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری – کنترل کیفی کالاهای صادراتی مشمول استاندارد اجباری و جلوگیری از صدور کالاهای نامرغوب بمنظور فراهم نمودن امکانات رقابت با کالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بین المللی کنترل کیفی کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری بمنظور حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان داخلی و جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب خارجی راهنمائی علمی و فنی تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان – مطالعه و تحقیق درباره روشهای تولید، نگهداری ، بسته بندی و ترابری کالاهای مختلف – ترویج سیستم متریک و کالیبراسیون وسایل سنجش – آزمایش و تطبیق نمونه ها با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقایسه ای و صدور گواهینامه های لازم).

مؤسسه استاندارد از اعضاء سازمان بین المللی استاندارد می باشد و لذا در اجرای وظائف خود هم از آخرین پیشرفتهای علمی و فنی و صنعتی جهان استفاده می نماید و هم شرایط کلی و نیازمندیهای خاص کشور را مورد توجه قرار می دهد.

پیشگفتار

استاندارد بلوک های سیمانی که بوسیله کمیسیون فنی استاندارد بلوک های سیمانی زیر نظر کمیته ملی ساختمان و تحت نظارت شورایعالی استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تهیه و تدوین گردیده است باستاند ماده یک (قانون مواد الحاقی بقانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب 24 آذر 1349 ) بعنوان استاندارد رسمی ایران منتشر می گردد.

برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفت های ملی و جهانی صنایع و علوم استانداردهای ایران در مواقع لزوم و یا در فواصل معین مورد تجدیدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد در هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه واقع خواهد شد.

بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدیدنظر آنها استفاده نمود.

در تهیه این استاندارد سعی برآن بوده است که با توجهبه نیازمندیهای خاص ایران حتی المقدور میان روشهای معمول در این کشور و استاندارد و روشهای متداول در کشورهای دیگر هماهنگی و همگامی ایجاد شود.

بنابراین با بررسی امکانات و مهارتهای موجود و اجرای آزمایشهای لازم استاندارد حاضر تعبیه گردید.

 

استاندارد بلوک های سیمانی

مقدمه

بلوک سیمانی یا بلوک بتنی توخالی نوعی مصالح ساختمانی است که مانند آجر در بنائی مصرف داشته و بتدریج میزان مصرف آن رو به ازدیاد است. بلوک های سیمانی یا بتنی را از آن جهت توخالی می سازند که :

الف – در مصرف مصالح صرفه جویی شود.

ب – حمل و نصب آن ساختمان وسیله کارگر امکان پذیر باشد.

پ – بعلت مقاومت نسبتاً زیاد بتن و عدم احتیاج به تمام مقطع فضای خالی خللی به مقاومت ساختمان وارد نخواهد آورد.

ت – فضای خالی موجب می شود که بنا در مقابل حرارت و برودت کمتر حساس بوده و بعبارت بهتر از لحاظ حرارتی تا حدی عایق باشد.

ث- در نقاطی که تهیه آجر خوب به علت نامناسب بودن خاک میسر نیست و همچنین در نقاط نزدیک دریا که رطوبت زیاد است مصرف بلوکه های بتنی توخالی بر مصرف آجر که در مقابل رطوبت حساس است ترجیح داشته و نتایج بهتری بدست آمده است.

1- هدف

این استاندارد دربردارنده ویژگیها و روشهای آزمون بلوک سیمانی مورد استفاده در ساختمان می باشد.

 

ابعاد:

ابعاد بلوکهای سیمانی توخالی باید طبق یکی از …

اندازه های فوق از لحاظ حمل و نقل و بکار بردن مناسب می باشد. در صورت توافق خریدار و فروشنده ممکن است بلوک سیمانی با اندازه های دیگری غیر از اندازه های ذکر شده ساخته شود.

2-1-2- در مورد انتخاب اندازه بلوک سیمانی توخالی باید نسبتهای زیر مراعات شود.

– مجموع اندازه ، قسمت های خالی بلوک از طول کل در همان جهت نباید بیشتر باشد بعبارت دیگر مجموعه اندازه قسمت های پر یا ضخامت دیواره های بلوک از 2 /1 طول کل بلوک در همان جهت نباید کمتر در نظر گرفته شود.

– سطح قسمتهای توخالی هر بلوک نباید بیش از 50 درصد سطح کل آن باشد.

– ضخامت جداره های داخلی و خارجی در بلوک های بزرگ و متوسط نباید کمتر از 4 سانتیمتر و در بلوک های کوچک نباید کمتر از 3 سانتیمتر باشد.

2-1-3- رواداری در ابعاد خارجی:

حداکثر تغییر اندازه های مجاز بشرح زیر می باشد.

برای ارتفاع و عرض 5/1  میلیمتر

برای طول 3  میلیمتر

برای تهیه بلوک سیمانی توخالی باید از سیمان و شن، ماسه و آب استفاده شود.

2-2- سیمان

سیمان مورد مصرف در بلوک های بتونی باید از نوع سیمان های پرتلند مطابق با ویژگیهای استاندارد سیمان پرتلند ایران بشماره 389 تا 394 باشد.

2-3- مصالح سنگی:

مصالح سنگی مورد مصرف در بلوک های بتونی از دو نوع دانه ها و ریزدانه های درشت تشکیل شده است حداکثر درشتی بزرگترین دانه ها نباید بیشتر از 2/1 ضخامت نازکترین دیواره بلوک بتونی باشد و در هر حال کلیه مصالح باید از الک شماره 2/1 اینچ رد شود.

2-3-1- دانه های ریز (ماسه)

ماسه طبیعی یا سنگ شکسته که مشخصات آن باید طبق استانداردشماره 300 ایران تحت عنوان ماسه برای بتن و بتن آرمه باشد.

2-3-2- دانه های درشت (شن)

این دانه ها عبارتست از شن رودخانه یا سنگ شکسته، نوع دانه ها باید از جنس سالم و عاری از خاک یا مواد مضره دیگر باشد. این مصالح باید با مشخصات استاندارد شن برای بتن و بتن آرمه استاندارد شماره 302 ایران مطابقت داشته باشد.

2-4- آب

آبی که در تهیه بلوک بکار برده میشود باید تمیز و عاری از مواد زیان آور جامد یا محلول باشد. مواد زیان آور محلول در آب ممکن است مواد قندی – اسیدی  باشد که باید از مصرف آن جلوگیری شود.

مواد جامد قابل مشاهده است و میتوان با نظارت دقیق از مصرف آن جلوگیری بعمل آورد ولی در مورد تشخیص مواد محلول میتوان از طریق استفاده نمود.

 

2-5- مواد خارجی:

مواد خارجی موجود در آب نباید از مقادیر از مقادیر زیر تجاوز نماید.

 

آزمون: چنانچه وسایل آزمون شیمیائی در دسترس نباشد تاب گسیختگی بتون مخلوط شده با آب مشکوک نباید کمتر از 90 درصد تاب گسیختگی بتون ساخته شده با آب تصفیه شده باشد.

2-6- نمای بافت (منظره خارجی):

بلوک هائی که روی آنها بعداً اندود خواهد شد باید دارای بافت خشن باشد (باندازه کافی ریز) تااندود بخوبی روی آن بچسبد.

2-7- ویژگیهای مخلوط

مخلوط بتون باید از یک پیمانه سیمان و شش پیمانه شن و ماسه تشکیل شده باشد (5/3 پیمانه شن – 5/2 پیمانه ماسه ) مقدار آب مخلوط برای بتون ویبره شده 150-130 لیتر و برای بتون ویبره نشده 180-160 لیتر خواهد بود و سازنده باید با توجه به مصالح مصرفی مقدار مناسب آنرا بطوریکه مقاومت لازم بدست آید وسیله آزمایشگاه تعیین کند.

نظر به این که بلوک های ساخته شده بطریق بالا دارای نمای خشن بوده و ناچار در مقابل رطوبت غیر قابل نفوذ نمی باشد دیواره های خارجی بناباید حتماً با سیمان نرم اندود شود.

سیمان اندود باید حداقل ترکیبی از یک پیمانه سیمان و سه پیمانه ماسه ریز دانه طبق استاندارد شماره 300 ایران بوده و ضخامت این اندود از یک سانتی متر کمتر نباشد.

2-8- روش مخلوط کردن:

در تهیه بتون حتی الامکان باید از وسایل مکانیکی استفاده شود.

عمل مخلوط کردن و به هم زدن سیمان باید تا پخش و توزیع هم شکل مواد اولیه ادامه یابد و تودهاز لحاظ رنگ و محتوی یکنواخت کرد ولی در هیچ حالت نباید مدت مخلوط کردن از دو دقیقه کمتر شود.

چنانچه عمل مخلوط کردن بدون وسیله مکانیکی و با دست انجام گیرد توده مخلوط باید در روی سکویی که مانع دخول و نفوذ آن است ریخته شود.

مخلوط نمودن باید با دقت بیشتری صورت پذیرد تا مانع دخول آب و یا مواد خارجی دیگر باشد.

عمل مخلوط کردن باید تا حصول نتیجه خوب و اطمینان از یکنواخت شدن رنگ محتوی ادامه یابد.

2-9- چگونگی تهیه و ساختن بلوک های سیمانی:

در صورتیکه ساختن بلوک با ماشین دستی انجام گیرد مخلوط باید در قشرهای 5 تا 5/7 سانتیمتر بدفعات در قالب ریخته شده و هر قشر جداگانه کوبیده و سفت شود تا تمام قالب پر گردد و آنگاه روی قالب بوسیله ماله صاف و همسطح شود در صورتیکه ساختن بلوک با وسایل مکانیکی صورت گیرد قالب باید تا ارتفاع معین بالاتر از سطح آن کاملاً پر شده بوسیله دستگاه ارتعاش (ویبراتور) مخلوط جابجا گردد سپس باید با وسیله مکانیکی آنرا کوبیده و سطح را صاف کرد. بلوک ها را بلافاصله بعد از قالب زدن باید از قالب جدا نموده و روی صفحات چوبی در انبار سرپوشیده دور از آفتاب و باد شدید قرار داد تا مواد متشکله بحد کافی همگیر و بلوک ها سخت شوند و در موقع جابجا کردن آنها خطر شکستن وجود نداشته باشد.

در هر حال این مدت نباید کمتر از 12 ساعت بطول انجامد.

 

2-9-1-زمان لازم برای نگهداری بلوک ها در آب (آب دادن)

الف – بلوک های تهیه شده را پس از سخت شدن باید از روی صفحات چوبی برداشته و مدت 21 روز داخل مخزنی از آب قرار دهند بطوریکه تمام بلوک ها در آب غوطه ور باشد همچنین باید حداقل هر چهار روز یکبار آب مخزن را عوض نمایند.

ب – برای آب دادن بلوک ها میتوان بجای مخزن آب بلوک ها را در محوطه ممسطح و فرش شده که بوسیله زه کش های کم عمق به سکوهای 4 تا 5 مترمربع تقسیم شده است قرار داد و توسط لوله هائیکه اطراف آن سوراخ شده است آب را با فشار کم دائماً روی بلوک ها پاشید و برای مدت 21 روز آنها راکاملاً مرطوب نگهداشتاین روش برای محلهایی مناسب است که آب فراوان و مخزن تحت فشار آب وجود داشته باشد.

2-9-2- خشک کردن:

پس از آنکه بلوک ها مدت 21 روز در آب ماند باید مدت 28 روز بتدریج آب خود را پس داده و بعداً مصرف شوند.

برای خشک کردن بلوک ها باید آنها را در سایه طوری قرار داد که هوا براحتی از داخل آنها عبور نماید بدین ترتیب که بلوک ها بصورت افقی قرار داده شود تاهوا از داخل حفره ها رد شده و آنها را بطور یکنواخت خشک نماید. خشک کردن بلوک ها باید قبل از مصرف کامل شود تا در موقع کار از لحاظ رطوبت ایجاد اشکال و ناراحتی ننماید.

2-10- مشخصات فیزیکی

بلوک های سیمانی در موقع تحویل پای کار باید دارای تاب فشاری متوسط کمتر از 280 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع در سطح پر نباشد طبق آزمون تاب فشاری بند 14 بلوک ها باید خوب خشک شده باشد بطوریکه نسبت بین وزن هر متر مکعب بلوک و رطوبت باقی مانده بیش از حدود تعیین شده در زیر نباشد.

02/0 درصد برای بلوک هایی با وزن مخصوص متوسط متجاوز از 1400 کیلوگرم در متر مکعب.

05/0 درصد برای بلوک هایی با وزن مخصوص کمتر از 1400 کیلو گرم در متر مکعب منظور از وزن مخصوص متوسط بلوک وزن یک متر مکعب با در نظر گرفتن فضای خالی داخل آن میباشد.

2-11- بازدید ظاهری:

تمام بلوکها باید سالم – بدون شکستگی ابعاد و همچنین نواقص دیگری که باعث ضعف بلوک در کار می گردد باشند و از این لحاظ باید یک یک بلوک ها در موقع به کار بردن مورد کنترل قرار گیرند و بلوک های معیوب مصرف نشوند.

 

 

3- نشانه گذاری

روی هر بلوک باید نشانه رسمی کارخانه حک شود. چنانچه کالای تولیدی طبق ضوابط استاندارد تولید میشود مهر استاندارد روی کالا زده شود.

4- نمونه برداری

نمونه برداری طبق ضوابط مندرج در استانداردهای ملی و با نظارت مؤسسه استاندارد ایران انجام می گیرد.

5- روشهای آزمون

5-1- آزمون تاب فشاری:

دوازده بلوک کامل را بطور اتفاقی از بین نمونه های انتخاب شده برای آزمون جدا کرده و تاب فشاری آنها را بطریق زیر آزمون کنید.

دو طرف سطح بلوک را که در دیواره بطور افقی قرار می گیرد یعنی سطحی که فشار به آن وارد میشود. (در این آزمون آنرا سطح کف مینامیم) با دقتی تا یک میلیمتر اندازه گیری کرده و برای آزمون و محاسبه تاب فشاری انتخاب کنید (کم وسعت ترین سطح قسمتهای مختلف بلوک)

بلوک های مزبور را مدت 24 ساعت در آبی با حرارت 227 درجه سانتیگراد نگهدارید یک صفحه فولادی صاف را که ضخامت آن از ده میلیمتر کمتر نباشد در محلی کاملاً تراز قرار دهید.

روی صفحه مزبور را چرب نموده و مقداری ملات سیمانی مرکب از یک قسمت سیمان و یک قسمت ماسه تمیز بدرشتی 2/3 میلیمتر روی قسمت چرب شده بریزید. ضخامت این ملات حداکثر 6 میلیمتر است.

بلوک سیمانی را روی این ملات طوری قرار دهید که جدار جانبی آن کاملاً عمود بر صفحه باشد.

زیادی ملات را از اطراف بلوک پاک کنید بطوریکه سطح اندازه گیری شده کاملاً محفوظ می ماند.

بلوک و ملات زیر آنرا مدت 24 ساعت کاملاً مرطوب نگهدارید. پس از 24 ساعت همین عمل را با سطح دیگر بلوک انجام دهید بطوریکه در سطح مقابل (دو سطح کف)کاملاً تراز و موازی یکدیگر باشند. پس از آنکه بلوک 24 ساعت دیگر مرطوب نگهداشته شد برای عملیات بعدی آماده خواهد بود بدین جهت آنرا تا آماده شدن سایر کارها در آب غوطه ور سازید. بلوکی را که دو سطح آن بطریق بالا صاف شد در زیر ماشین فشار قرار دهید نسبت حداکثر کیلوگرم باری که بلوک قبل از خرد شدن تحمل می کند بسطح بلوک بر حسب سانتیمتر تاب فشاری بلوک می باشد.

حد متوسط عددی تاب فشاری 12 بلوک نمونه تاب بلوک های مورد آزمون در نظر گرفته می شود مشروط بر آنکه تاب فشاری هیچیک از بلوک ها کمتر از 75 درصد میزان متوسط تابی که بدست آمده است نباشد.

 

تعداد آزمونها و مشخصات دستگاههای آزمون:

از نمونه های انتخاب شده سه نمونه را باید برای (انقباض) و سه نمونه بلوک دیگر را در محفظه سربسته و در حرارت معمولی نگهداریم تا چنانچه آزمون مجددی لازم شود از سه نمونه مزبور استفاده گردد.

دستگاهی که برای اندازه گیری مورد استفاده قرار میگیرد باید شامل دستگاه اندازه گیری میکرومتری بوده و تا 0025/0 میلیمتر دقت داشته باشد.

نمونه مورد آزمون باید در دستگاه آزمون بطور محکم قرار داده شود.

اجاق خشک کن باید دارای حجم داخلی کمتر از 8 لیتر برای هر نمونه نبوده و حجم کلی آن حداقل 50 لیتر باشد.

اجاق باید بطور مناسبی در بسته و مجهز به بادبزنی باشد که در طول مدت خشک کردن به نمونه ها هوا برساند.

درجه حرارت اجاق باید در حدود 1 50 درجه سانتیگراد حفظ شود.

رطوبت هوا در اجاق باید در حدود 17 درصد رطوبت نسبی باشد و برای کنترل این رطوبت از محلول کلرور کلسیم اشباع شده استفاده شود.

ظرف ها یا بشقاب های محتوی محلول کلرور کلسیم باید طوری باشد که سطح محلول برای هر لیتر حجم اتاق کمتر از 10 سانتیمتر مربع نباشد.

ظرف محتوی محلول باید باندازه کافی کلرور کلسیم جامد در تمام مدت آزمون در سطح محلول داشته باشد.

روش تعیین وزن مخصوص:

بلوک هایی را بطور اتفاقی از نمونه های انتخاب شده جدا کرده وزن کنید. بلوک های مزبور را در اجاقی که بطور متوسط با حرارت 100 تا 110 درجه سانتیگراد گرم شده است خشک کنید (تا رسیدن به وزن ثابت)

ابعاد هر بلوک بر حسب سانتیمتر اندازه گیری (تا یک میلیمتر دقت) میشود. وزن بلوک ها را بر حسب کیلوگرم (تا 10 گرم دقت ) تعیین کنید.